مقاله نوعی سبک نگارش است که انواع گوناگونی را شامل می‌شود. مقالات را بر اساس چند دیدگاه می‌شود دسته‌بندی کرد. یکی از این دسته‌بندی‌ها بر اساس محتوای اطلاعات مقاله است که طبق این دسته مقالات خود شامل چهار نوع تحلیلی، پژوهشی، مروری و گردآوری تقسیم می‌شوند.
نوشتن دستاورد کار تحقیقاتی به شکل یک مقاله علمی یکی از مهمترین بخش های یک کار پژوهشی است. انجام کار تحقیق بدون نوشتن دستاوردهای آن، اتلاف وقت، انرژی و هزینه است. حالا، پس از بیان ضرورت های نوشتن مقالات علمی، چگونه می توان موضوع مناسب برای تحقیق را انتخاب کرد؟
مقاله تحلیلی:
این سبک از مقاله به نام مقاله نظری هم معروف است. در این سبک نویسنده از طریق منابع پژوهشی قبلی نظریه خاصی را در چهارچوب کار خود بیان می‌کند. نویسنده ممکن است نظریه‌های قبلی را گسترش و توسعه دهد، از طریق شواهد موجود محکم‌تر کند، آنها را به شکل دیگری مطرح کند و یا آنها را مورد تردید و شک و شبه قرار دهد.
مقاله پژوهشی:
برگرفته از تحقیق و پژوهشی است که اخیرا به اتمام رسیده است و به دلیل اینکه بر اساس یافته‌های تحقیقاتی و پژوهشی است، گزارش تحقیق هم نامیده می‌شود.
مقاله گردآوری:
این سبک از مقاله به گردآوری و به بازتاب نظرهای متعدد در نوشته‌های مرتبط با موضوعی خاص می‌پردازد و کار نوینی را ارائه نمی‌دهد. و تفاوتش با مقاله تحلیلی این است که نظریۀ جدیدی ارائه نمی‌دهد و تفاوتش با مقاله مروری در این است که حتما به سنجش و گزینش تمام آثار پیشین نمی‌پردازد.
مقاله مروری:
این نوع مقاله به تحلیل، ارزیابی و انتقاد نوشته‌هایی می‌پردازد که در گذشته نوشته و منتشر شده است. نویسنده این نوع از مقاله از طریق یکپارچه‌سازی، ارزشیابی، مقوله‌بندی مقاله‌ها و نوشته‌های پیشین، باعث روشن شدن و شفافیت مسئله‌ای مشخص و پیشرفت و تکامل پژوهش می‌شود.
قسمت‌‌های یک مقاله علمی-پژوهشی
قسمت اول: چکیده
صفحه اول محل قرار گیری عنوان، نام مولف یا مولفین، چکیده و واژگان کلیدی است. عنوان باید در خط اول نوشته شود. عنوان را معمولا با فونتBold و اندازه بزرگتر از متن اصلی نوشته می‌شود. نام نویسنده مقاله را با یک پاورقی باید بنویسید. آدرس ایمیل نویسنده نوشته شود تا در صورت امکان علاقه‌مندان و خوانندگان مقاله بتوانند با نویسنده ارتباط برقرار کنند.
چکیده در ۸ تا ۱۰ خط که معمولا در دو پاراگراف است باید نگاه جامع و سیر کاملی از مقاله باشد. واژگان کلیدی سه تا شش کلمه اصلی مورد استفاده در مقاله اصلی است.
قسمت دوم: مقدمه
درست آن است مقدمه در یک صفحه نوشته شود. در پاراگراف اول مقدمه اول به بیان مساله پژوهش باید پرداخت. در پاراگراف دوم اهمیت و ارزش موضوع را بیان می‌کنیم. در پاراگراف سوم در این قسمت نوع پژوهش طبق هدف و ماهیت معرفی می‌شود. طریقۀ گردآوری داده‌ها گفته می‌شود. اغلب در پژوهش‌های علمی از روش‌های مطالعه میدانی و کتابخانه‌ای برای گردآوری و تدوین اطلاعات استفاده می‌شود.جامعه آماری و در صورت لزوم نمونه آماری بیان می‌شود. آزمون‌های آماری مورد استفاده و نرم‌افزار تجزیه و تحلیل‌داده‌ها معرفی میگردد. اهداف خودمان را از این مقاله می‌نویسیم. در نهایت در پاراگراف آخر هم برای خوانندگان شرح می‌دهیم که در مقاله با چه موضوعاتی روبه رو خواهند شد.
قسمت سوم: روش تحقیق
در این قسمت نوع پژوهش طبق هدف و ماهیت معرفی می‌شود. طریقۀ گردآوری داده‌ها گفته می‌شود. اغلب در پژوهش‌های علمی از روش‌های مطالعه میدانی و کتابخانه‌ای برای گردآوری و تدوین اطلاعات استفاده می‌شود.جامعه آماری و در صورت لزوم نمونه آماری بیان می‌شود. فرضیه‌ها و پرسش‌ها مطرح میگردد. آزمون‌های آماری مورد استفاده و نرم‌افزار تجزیه و تحلیل‌داده‌ها معرفی میگردد.
قسمت چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
در این بخش براساس داده‌های بدست آمده و طبق روش‌های آماری مناسب به تجزیه و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌های مربوط به می‌پردازند. معمولا برای افزایش دقت محاسبات (بویژه در تحلیل مسایل اقتصادی) از نرم افزارهای آماری مانند SPSS استفاده می‌شود.این تحلیل اساس یک پژوهش علمی است.
قسمت پنجم: نتیجه‌گیری و خلاصه
هر مقاله‌ای باید دارای خلاصه و نتیجه گیری دقیق و درست از مراحل و دستاوردهای پژوهش باشد. بعضی مواقع خلاصه را در کنار بیان محدودیت‌ها و پیشنهادهائی برای محققین و پژوهشگران دیگر همراه می سازند. یکی از بهترین دستاوردهای مقالات این است که نقاط قوت و ضعف مقالاتی که بعنوان پیشینه تحقیق در قسمت مقدمه به کار رفته با دستاورد مقاله خود مقایسه نمایید.
صفحه آخر: منابع و مآخذ
در آخر مقاله باید منابع مورد استفاده در پژوهش را به ترتیب بر اساس منابع فارسی و لاتین نوشت. یک روش استاندارد برای نوشتن منبع روش APA است. این واژه مخفف عبارت لاتین American Psychological Association است توسط انجمن آمریکا ارائه شده است. طبق این روش برای ارجاع یک قسمت از متن به منبع آن از(نام نویسنده، سال: شماره صفحه) استفاده میگردد برای نمونه (رحیمی، ۱۳۷۸: ۷۰). بعد در صفحه فهرست منابع به روش زیر نوشته می‌شود:
– برای کتاب: نام خانوادگی، نام(سال)، نام کتاب، محل نشر: ناشر
– برای مقاله: نام خانوادگی، نام (سال)، نام مقاله، نام نشریه، شماره نشریه، شماره صفحات
– پیوست ها و توضیحات
در صورت نیاز کارهای آماری، پرسشنامه یا سایر توضیحات را می توان به صورت پیوست‌ها به مقاله خود اضافه کرد. این کار ارزش علمی مقاله را افزایش می‌دهد.
