معرفی مهمان:
دکتر مهران زند
دانشیار پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی تهران
تعاریف و مفاهیم گردشگری کشاورزی
گردشگری كشاورزی یا اكوتوریسم در حوزه كشاورزی (Agritourism یا Agricultural tourism ) به هرگونه فعالیت وابسته به كشاورزی گفته می شود كه گردشگران را به مزرعه یا روستا بكشاند.
گردشگری روستایی یکی از انواع گردشگری با رویکرد اجتماع محور می باشد که کلیه فعالیت ها و خدمات آن توسط مردم، کشاورزان و دولت ها برای تفریح و استراحت گردشگران و همچنین جذب گردشگران به نواحی روستائی ارائه می شود و می تواند شامل گردشگری کشاورزی، گردشگری طبیعی و مانند آن باشد.
گردشگري کشاورزي به گونه اي از گردشگري اطلاق می شود که هدف از سفر، بازدید از مزارع کشاورزي، باغ ها و دامپروري ها است که فرد بازدیدکننده از نزدیک از تمامی مراحل تولید تا فرآوريمحصولات، دانش کسب کرده یا به صورت فعال در بخشی از فعالیت مشارکت کند و درآمد کشاورزان را تکمیل و آنان را در جهت توسعه پایدار روستایی ارتقاء دهد.
كشاورزان در این نوع از گردشگری شرایطی را در مزرعه خود فراهم می كنند كه گردشگران بتوانند اقامت شبانه، پذیرایی، تغذیه دام و تغذیه دستی جانوران اهلی روستایی، اسب سواری و تعامل مستقیم با مزرعه و بسیاری از فعالیتهای كشاورزی را تجربه كنند.
بیان اهمیت و ضرورت موضوع
زوال مناطق روستایی در تمام دنیا در حال وقوع است و علت آن هم نرخ كمتر ایجاد كسب و كار در روستاهاست كه باعث شغل كمتر، مهاجرت، پیری جمعیت و كاهش آن و كاهش خدمات و تسهیلات زیربنایی می شود.
تاریخچه موضوع در جهان و ایران
قدمت گردشگري روستایی به قرن۱۹ برمی گردد. اما بطور مشخص از دهه ۱۹۵۰ به بعد گسترش یافت و در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بیشتر در زمینه اقتصاد گردشگري روستایی براي کشاورزان و جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت. در جهان برنامه ریزان به گردشگري به چشم صنعتی که ثبات اقتصادي و جمعیتی را براي جوامع روستایی به دنبال دارد، می نگرند.
مزایای گردشگری روستایی و کشاورزی
از مزایای گردشگری روستایی همراه با مدیریت صحیح
میتوان موارد زیر را برشمرد:
-ایجاد تحرک اقتصادی و تجدید حیات مناطق روستایی .
-عاملی راهگشا در بهبود خدمات عمومی، زیربنایی و حمل و نقل به مناطق روستایی.
–حفظ جمعیت و انگیزه های ماندن به دلیل افزایش جاذبه های اقتصادی و عمرانی .
-افزایش مشارکت جامعه روستایی در فعالیتهای تولیدی و عمرانی.
-محافظت از ارزش های زیستی و چشم اندازهای طبیعی و انسانی.
جنبه های بنیادی که در هنگام طراحی، ساخت و گسترش تجارت گردشگری کشاورزی باید زیر در نظر گرفته شود
۱- محصول: آیا بازاری برای آنچه موردنظر است وجود دارد؟ چه راه هایی برای تامین خواسته های مشتری وجود دارد؟ کیفیت عملکرد کارکنان و نحوه آموزش آنها از موارد مهمی است که در گردشگری کشاورزی باید مورد توجه قرار گیرد.
۲- مکان: آیا مکان مزرعه به راحتی توسط بازدیدکنندگان پیدا می شود؟ آیا مکان مزرعه جنبه های مفید دیگری مانند چشم اندازهایطبیعی دارد؟
۳- قیمت: به منظور دستیابی به قیمتی مناسب، برقراری تعادل بین قیمت محصول و خدمات ارائه شده، جذب بازدیدکننده بیشتر، ایجاد حداکثر فروش و همچنین نیاز به فروش با سودآوری بالا ضروری است.
۴- تبلیغ: مکان و چگونگی تبلیغ گردشگری کشاورزی از نکات مهم و ضروری است. تبلیغات درگردشگری کشاورزی و تجارت های مشابه معمولا از طریق مشتریان انجام می شود. تبلیغات به اشکال مختلف مانند وبسایت، بروشور و غیره قابل انجام است.
چالش های گردشگری کشاورزی
• از جمله چالش ها اینکه بسیاری از کشاورزان این روش جدید کسب و کار را سودآور نمی دانند.
• یکی از مهمترین چالشها، مسائل مختلف مربوط به بازدیدکنندگان است که از جمله می توان به حوادث اشاره کرد. گذشته از این، مشکلات مربوط به مالیات ملک، بیمه های گران، هزینه های مشمول و محدودیت های فصلی و اقلیمی از جمله مهمترین چالش های پیش روی گردانندگان این کسب و کار است.
• اخیرا مشکلات مربوط به بازاریابی نیز به عنوان بزرگترین معضل این تجارت اشاره شده است.
نگاهی گذرا به توانمندی های ایران و استان لرستان در زمینه گردشگری کشاورزی
گردشگری کشاورزی به عنوان یک فرصت در ایران
کشور ایران با پتانسیل های کشاورزی فراوان در محصولاتی مانند زرشک، انار و بخصوص پسته، گل محمدی و زعفران و قابلیت انواع گردشگری مانند گردشگری طبیعت، نجوم و بیابان گردی میتواند تبلور فضایی خاص را در زمینه گردشگری کشاورزی رقم بزند.
• در مورد توجه به نقش گردشگری کشاورزی در ایران چند مثال ذکر می گردد: •جشن برداشت محصولاتی از جمله گیلاس(استان اردبیل)، انار(استان اصفهان) ، پنبه (استان گلستان)، زعفران (استان خراسان جنوبی)، پسته و خربزه (استان سمنان)، خرما (استان کرمان)، توت فرنگی (استان کردستان)، فندق، انگور و زیتون (استان قزوین) و جشن خرمن (استان گیلان) برگزار میشود که علاوه بر ارزشمند بودن به عنوان میراث، قابلیت جذب گردشگر کشاورزی را نیز دارند.
